Συνέντευξη στην Τζίνα Σωτηροπούλου 

Ευγενία Χατζησταύρου «Ημερολόγιο 2019»

Εκδόσεις Ars Nova

Πέρυσι, η Ευγενία Χατζησταύρου κέντησε ένα μαυρόασπρο παραμύθι με χρυσές βελονιές. Ένα λεύκωμα για παιδιά και μεγάλους με πρωταγωνιστή τον Ερμή. Από τις σελίδες του πέρασαν χρυσά πλατανόφυλλα, αγκάθια και αγριόχορτα που τα πήρε ο αέρας. Ακροκέραμα και χρυσαφένια αστέρια. Σπίτια με μαρμάρινα μπαλούστρα, βαριές νεοκλασικές θύρες, σιδερένιες καγκελόπορτες, ακάνθινα φυλλώματα και έλικες, ρόδακες και αετώματα. Σιντριβάνια και γιρλάντες, βενετσιάνικα λιοντάρια και βαρκελωνέζικα γοτθικά καμπαναριά.

Φέτος, η Ευγενία σχεδιάζει ένα υπέροχο ημερολόγιο. Αυτή τη φορά δεν πρόκειται για παραμύθι αλλά για 12 στιγμιότυπα του 2019. Ένα 2019, ασπρόμαυρο και μελαγχολικό.

Εκεί, ιχνογραφεί την καθημερινότητα στην πόλη. Ένα κασκόλ αφημένο σ’ ένα παγκάκι στην μέση ενός πάρκου. Τον ήχο του σιντριβανιού στο παγωμένο τοπίο του Ιανουαρίου. Νοέμβρης. Στραπατσαρισμένες ομπρέλες από τον άνεμο, ξερά πλατανόφυλλα πεσμένα στα ρείθρα πεζοδρομίων, ερμητικά κλειστά ρολά.

Στολίζει με λουλούδια μικρά μαγιάτικα μπιστρό με τέντες. Τραπέζια με κομψά τραπεζομάντηλα, ψάθινες καρέκλες και κληματαριές. Σχεδιάζει έναν Ιούλη με μπόλικο κρασί. Μια λυτρωτική αυγουστιάτικη θάλασσα. Πετσέτες απλωμένες στην άμμο και ψάθινες τσάντες. Μαζεμένες ξαπλώστρες, τυλιγμένες ομπρέλες. Φθινοπωρινή μελαγχολία.  Σκιτσάρει την εξοχή. Τα απριλιάτικα ηλιοτρόπια και τους χαρταετούς της Καθαράς Δευτέρας. Τα στάχυα και τα σκιάχτρα.

Η Ευγενία εικονογραφεί διαμερίσματα στο κέντρο πόλεων. Τον Φεβρουάριο ανάβει το ηλεκτρικό καλοριφέρ και τον Ιούνιο βάζει στο φουλ επιδαπέδιους και ανεμιστήρες οροφής. Οι κουρτίνες ανεμίζουν όπως ακριβώς και τον Οκτώβρη. Μόνο που τότε ο αέρας εισβάλλει  από τις μπαλκονόπορτες, δροσερός και αναζωογονητικός, λίγο πριν τα πρωτοβρόχια. Μπάλες και στολίδια στο πάτωμα, φωτάκια και χριστουγεννιάτικα δέντρα. Πλησιάζουν μέρες γιορτινές. 

Η Ευγενία Χατζησταύρου αφηγείται μέσα από 12 ασπρόμαυρα καρέ την χρονιά που πλησιάζει. 12 καθημερινά στιγμιότυπα. Εικόνες γνωστές. Κάδρα αναγνωρίσιμα. Το καθιστικό, η ταβέρνα, το καφέ, το πεζοδρόμιο, το πάρκο, ο αγρός, η παραλία. Χώροι που περπατάμε, που συναντούμε φίλους. Χώροι στους οποίους ζούμε. Επιλέγει απλούς καθημερινούς «τόπους». Τόπους οικείους. Με μοναδικό ταλέντο μεταμορφώνει το «συνηθισμένο» σε αστικό παραμύθι. Δημιουργεί εκείνες τις ρωγμές που μεταφέρουν μαγεία στην καθημερινότητά μας.

Το μαύρο πενάκι της Ευγενίας, χαράσσει τον καμβά με ένταση και πείσμα. Γοητευτικό, δυνατό και ευαίσθητο ταυτόχρονα, παλιομοδίτικο και ονειροπόλο, διαπερνά τους μήνες του χρόνου.

Επιλέγει να αφηγηθεί την ιστορία του 2019 ενώνοντας τους μήνες με το ίχνος του ριγέ μοτίβου. Ένα σχεδιαστικό σύμβολο που ανατέμνει την χωρική μονοτονία. Εικονογραφεί ρίγες σε ομπρέλες, τραπεζομάντηλα, κουρτίνες, χαλιά, κασκόλ, χαρταετούς, κορδέλες, τέντες και καρέκλες.

Ο άνθρωπος απουσιάζει συνειδητά από τις εικόνες της αλλά το ίχνος του είναι πάντα εκεί. Τα αντικείμενα που σχεδιάζει δεν είναι «νεκρή φύση». Είναι αντικείμενα ενταγμένα σ’ ένα περιβάλλον που πάλλεται. Διπλώνονται, στραπατσάρονται, αιωρούνται, πετιούνται, μπαίνουν στην πρίζα. Δεν είναι στατικά. Τα ασπρόμαυρα ιχνογραφήματά της αποτυπώνουν με απόλυτη διαύγεια το πέρασμα του χρόνου. Τον χρόνο που ρέει, που εναλλάσσεται και μεταλλάσσεται. Το 2019.

Η Ευγενία Χατζησταύρου διαθέτει μια δυνατή εικαστική πένα. Η σκοτεινή εκλεκτικιστική της λάμψη συνεχίζει με επιτυχία την πορεία της και τον νέο χρόνο. Μιλήσαμε μαζί της με αφορμή το Ημερ(ιγ)ολόγιο 2019, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ars Nova, το οποίο μπορείτε να βρείτε -προς το παρόν -στο βιβλιοπωλείο Πολιτεία (Ασκληπιού 1-3, Αθήνα).

Από πού εμπνεύστηκες για το ημερολόγιο αυτό; Όταν μου πρότειναν απ’ τις εκδόσεις Ars nova να εικονογραφήσω ημερολόγιο είχα στο μυαλό μου να κάνω τοπία. Είχα ξαναδοκιμάσει με παραλίες, αγρούς και λιβάδια και μ’ άρεσε η ιδέα να συνεχίσω. Οπότε για να απαντήσω, χρησιμοποίησα αρχικά παλιότερες εμπνεύσεις και πάνω στη δουλειά, πάντα πάνω στη δουλειά, απέκτησα καινούριες, και αυτές ήταν πιο καθημερινές. Πραγματικά το θεωρώ το τέλειο θέμα!

Αν είχε τίτλο, ποιος θα ήταν; Το ριγολόγιο.

Ποιο είναι το νήμα που συνδέει τους μήνες του χρόνου; Το νήμα που συνδέει, ή αλλιώς η κεντρική ιδέα που ακούγαμε συνέχεια για δαύτη στη σχολή και ομολογώ πως με κυνηγάει ακόμα, είναι οι ρίγες! Τελικά είναι πάντα εκεί!

Ποιοι συγκεκριμένοι «τόποι» αποτυπώνονται στο ημερολόγιο; Οι πιο συγκεκριμένοι τόποι είναι το αθηναϊκό πεζοδρόμιο και διαμέρισμα. Οι υπόλοιποι, αόριστοι όπως και η μνήμη που τους ανασυνθέτει και η φαντασία που συμπληρώνειτα κενά.

Ποιον μήνα ξεχωρίζεις και γιατί;
Τον Νοέμβρη λόγω μιας σύμπτωσης. Πέτυχα την σπασμένη ομπρέλα στο δρόμο τις μέρες που τη σκεφτόμουν.

Ποιές είναι οι εικαστικές σου αναφορές; Θα τις έλεγα εκλεκτικιστικές.

Πότε ξεκίνησε η ενασχόλησή σου με την ζωγραφική;Ουσιαστικά στα χρόνια των σπουδών.

Ποια η σχέση σου με το κολάζ; Το κολάζ με εκφράζει πολύ. Το ξεκίνησα ως μέσο έκφρασης στη σχολή. Και μετά συνέχισα. Αλλά ως ένα σημείο έκρυβε μια ασφάλεια για μένα. Το να μην φαίνεται το χέρι μου, η γραμμή μου. Με κάποιο τρόπο με κάνει να νιώθω πως δεν εκτίθεμαι τόσο όσο με το σχέδιο. Ίσως επειδή δεν το φοβάμαι, να ‘μαι και πιο απελευθερωμένη όταν κάνω κολάζ. Κάποτε θα ‘λεγα πως με το κολάζ δε μπορώ να ελέγξω απόλυτα το αποτέλεσμα που θα βγάλω, με εκπλήσσει. Τελικά και με το σχέδιο το ‘χω νιώσει αυτό.

Έχεις ήδη εκδώσει ένα graphic novel με τον τίτλο “Εσύ, πόση ώρα μπορείς να μείνεις ακίνητος;”. Τι σε ώθησε να ασχοληθείς με την εικονογράφηση αλλά και την αφήγηση μιας ιστορίας; Ο Ερμής ξεκίνησε σαν ανάγκη για προσωπικό χρόνο. Για απομόνωση και εσωστρέφεια σε μια περίοδο που ο μόνος προσωπικός μου χώρος ήταν η γωνιά που είχα κάνει γραφείο. Η αφήγηση μιας ιστορίας προέκυψε για να παρατείνω ίσως αυτό τον προσωπικό χρόνο και γιατί οι φίλοι μου που τους το έδειχνα κομμάτι κομμάτι με ενθάρρυναν να συνεχίσω, μου ‘δωσαν ιδέες και κυρίως πίστη. Επιπλέον ήταν το θέμα μου, συγκέντρωνε πράγματα που ένιωθα και όλα όσα μ’ άρεσε να ζωγραφίζω.

>> Μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο για το graphic novel “Εσύ, πόση ώρα μπορείς να μείνεις ακίνητος;” που κυκλοφόρησε πέρυσι από τις εκδόσεις Ars Nova εδώ.

Ποιο είναι το συναίσθημα που θέλεις να προκαλούν τα σχέδιά σου;Θέλω να αρέσουν και αν κάτι αρέσει προκαλεί και μια κάποια χαρά.

Έχεις μια εμμονή με το ασπρόμαυρο, αν και στην προηγούμενη δουλειά σου χρησιμοποίησες και χρυσές πινελιές. Γιατί σου αρέσει το μαύρο μελάνι; Το χρυσό το θεωρώ απ’ τα πιο όμορφα χρώματα. Το μαύρο πάλι έχει το σωστό βάρος. Πριν μαυρίσω όλα μπορούν να αλλάξουν. Απ’ τη στιγμή που θα μπει το μαύρο μελάνι η εικόνα πλέον έχει κλείσει. Εδώ που τα λέμε έχω και τον τρόμο του κενού.

Ποιους αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες ή σχεδιαστές από το παρελθόν ή από τώρα θαυμάζεις; Τον Aldo Rossi και τον Enric Miralles και από καλλιτέχνες τον William Morris και τον David Hockney. Έχω μείνει λίγο πίσω στις επιρροές μου …

Έχεις σπουδάσει αρχιτεκτονική και αρχιτεκτονική τοπίου. Πόσο αυτό επηρεάζει τον τρόπο σχεδιασμού σου; Μάλλον πολύ. Η γεωμετρία και η προοπτική είναι επιρροή απ’ τις αρχιτεκτονικές σπουδές. Το τοπίο μου ‘μαθε την πολυπλοκότητα. Ακόμα τα δουλεύω βέβαια.

Αρχιτεκτονική και τέχνη; Πού τέμνονται; Αρχιτεκτονική και τέχνη σίγουρα τέμνονται στην αναπαράσταση. Η αναπαράσταση μιας ιδέας την εκφράζει μεν, αλλά μπορεί και να την διαμορφώσει.

Υπάρχουν στοιχεία που επαναλαμβάνονται στα σχέδιά σου; Έχεις αγαπημένα μοτίβα; Υπάρχουν πολλά επαναλαμβανόμενα στοιχεία. Λατρεύω την άτρακτο, τη θεωρώ το πιο υπέροχο σχήμα, τον ρόμβο και τις διαγραμμίσεις. Νομίζω δε θα βαρεθώ ποτέ να τα ζωγραφίζω.

Ποιο πιστεύεις ότι είναι το πιο όμορφο αντικείμενο του κόσμου;Οι ταπετσαρίες του William Morris.

Πες μας ένα αγαπημένο σου λογοτεχνικό βιβλίο που θα ήθελες να εικονογραφήσεις. Το «We have always lived in the castle» της Shirley Jackson. Είναι κρίμα που δεν υπάρχει μεταφρασμένο στα ελληνικά, απ’ όσο ξέρω δηλαδή. Η αλήθεια είναι πως είχα κάνει κάποια κολάζ επηρεασμένη απ’ το βιβλίο αλλά δεν θα το ‘λεγες και εικονογράφηση.

Ποια είναι τα επόμενά σου σχέδια; Θα ‘θελα να εικονογραφήσω και άλλες ιστορίες, άλλων. Είναι μια πρόκληση και θα ‘θελα να δοκιμαστώ σ’ αυτό.

εκδόσεις Ars Nova – Γιάννης Κορναράκης 

Tζαβέλλα 1, 10681 Aθήνα | 210 3801191 | arsnova.p@gmail.com  καλλιτεχνική επιμέλεια ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2019: Ευγενία Χατζησταύρου

© Ars Nova & Ε. Χατζησταύρου, 2018

Η Ευγενία Χατζησταύρου γεννήθηκε στην Πάτρα. Σπούδασε αρχιτεκτονική στην Αθήνα και τοπίο στη Βαρκελώνη. Σχεδιάζει εδώ και καιρό σε άσπρο μαύρο. Στο ημεριγολόγιο χώρεσε πολλές αγαπημένες της εμμονές και χρειάστηκε να ξανοιχτεί σε καλοριφέρ, ανεμιστήρες, ομπρέλες και ξαπλώστρες. Σήμερα ζει και εργάζεται στην Αθήνα.