Ανοίγοντας την συζήτηση για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, το SLUS δημοσιεύει την παρέμβαση των Συλλόγων Αρχιτεκτόνων Έβρου – Ιωαννίνων – Λάρισας – Μαγνησίας – Πιερίας & Σερρών στην ημερίδα που διοργάνωσε ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Αχαΐας, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας – Τ.Δ.Ε. & η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος Π.Δ.Ε. στις 24/2/18 στην Πάτρα, με θέμα «Πανελλήνιοι Αρχιτεκτονικοί Διαγωνισμοί – Θεσμικό Πλαίσιο και παραδείγματα».

το κείμενο υπογράφουν οι Σύλλογοι Αρχιτεκτόνων Έβρου – Ιωαννίνων – Λάρισας – Μαγνησίας – Πιερίας & Σερρών

Αρχιτεκτονικοί Διαγωνισμοί – Μια χαμένη ευκαιρία;

1

Ανάδειξη – Αξιοποίηση της Κοιλάδας των Τεμπών | Πριν από τρία περίπου χρόνια, ο Δήμος Τεμπών άρχισε να παρουσιάζει σε διάφορες τοπικές εκδηλώσεις σχέδια που αφορούσαν τη δημιουργία ενός πολυθεματικού πάρκου κατά μήκος της κοιλάδας των Τεμπών. Η μελέτη του έργου έγινε σύμφωνα με δηλώσεις από λαρισαϊκό αρχιτεκτονικό γραφείο αφιλοκερδώς. Μάλιστα σε παρουσίαση της μελέτης στην Περιφέρεια Θεσσαλίας υπήρξε έντονη παρέμβαση του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Λάρισας ζητώντας τη διενέργεια αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. Από τότε και μέχρι σήμερα η μελέτη εξακολουθεί να παρουσιάζεται με αποκορύφωμα τα εγκαίνια του νέου οδικού άξονα Τεμπών όπου ενημερώθηκε αναλυτικά ο υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων κ. Σπίρτζης αλλά και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός. Το μόνο που άλλαξε σε αυτά τα χρόνια είναι το ζήτημα της χρηματοδότησης καθώς όπως δηλώνει και ο ίδιος ο δήμαρχος Τεμπών για τη χρηματοδότηση της ωρίμανσης των μελετών έχει δεσμευθεί η ίδια η κατασκευαστική – παραχωρησιούχος εταιρεία στα πλαίσια της Κοινωνικής Εταιρικής Ευθύνης.

2

Μητροπολιτικό πάρκο Παύλου Μελά | Λίγο πριν το τέλος του 2017 μεταδόθηκε στα ΜΜΕ η είδηση για την εκδήλωση παραχώρησης του πρώην στρατοπέδου «Παύλου Μελά» στον αντίστοιχο δήμο. Μαζί με την είδηση αυτή διαπιστώσαμε με έκπληξη ότι αξιόλογος συνάδελφος από επιστημονικός συνεργάτης του δημάρχου μετατράπηκε τελικά σε μελετητή. Ήταν γνωστό και είχε γίνει δεκτό με προσμονή ότι ο ρόλος του συναδέλφου ως έμμισθου επιστημονικού συνεργάτη θα ήταν η συλλογή δεδομένων και η προετοιμασία του φακέλου για την προκήρυξη ενός σημαντικού αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. Αντί για αυτό όμως είδαμε τρισδιάστατες απεικονίσεις και σχέδια συγκεκριμένης μελέτης που  αποτελεί ξεκάθαρη αρχιτεκτονική πρόταση. Αφήνεται βέβαια να εννοηθεί ότι ίσως στο μέλλον προκύψουν αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί για επιμέρους τμήματα του πάρκου αλλά προφανώς το γεγονός αυτό σε καμιά περίπτωση δεν θα επηρεάσει την τελική ταυτότητα και πατρότητα του συνολικού έργου.

3

Δημοτικό Πάρκο στη Νάουσα | Πρόσφατα διενεργήθηκε αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών από τον Δήμο Νάουσας  για το Δημοτικό Πάρκο της περιοχής. Το ιδιαίτερο όμως αυτής της περίπτωσης είναι ότι ο διαγωνισμός προκηρύχθηκε ως φοιτητικός. Μάλιστα η Δημοτική Αρχή σκοπεύει να προκηρύξει στο μέλλον μελετητικό διαγωνισμό σύμφωνα με τον 4412/2016 κάτι που σύμφωνα με την υπουργική απόφαση δεν προβλέπεται.

4

Arxellence: αρχιτεκτονικός διαγωνισμός | Ο συγκεκριμένος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός διοργανώνεται αυτή την περίοδο από το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής σε συνεργασία με γνωστή εταιρία κουφωμάτων αλουμινίου. Πρόκειται όπως λένε οι διοργανωτές για ιδιωτικό διαγωνισμό που σκοπό έχει την προώθηση των προϊόντων της εν λόγω εταιρίας επιβάλλοντας μάλιστα την χρήση τους. Το πρόβλημα είναι όμως ότι το αντικείμενο του διαγωνισμού είναι συγκεκριμένο (βρεφονηπιακός σταθμός) και αφορά έργο που προβλέπεται να κατασκευαστεί στον Δήμο Διονύσου. Και ενώ ο δήμος βάση της υπουργικής απόφασης είναι υποχρεωμένος, όταν αποφασίσει την υλοποίηση του έργου, να προκηρύξει δημόσιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, στην προκήρυξη του Ε.Ι.Α. γίνεται ξεκάθαρο ότι έχει δεσμευτεί απέναντι στους διοργανωτές να αναθέσει τις μελέτες του έργου στους νικητές του ιδιωτικού διαγωνισμού.

Οι ευθύνες για τη μη τήρηση των νόμιμων διαδικασιών επιρρίπτονται στους δημόσιους φορείς και στους συνεργαζόμενους μελετητές που για πολιτικούς ή οικονομικούς λόγους καταστρατηγούν τη νομοθεσία. Μεγάλες είναι όμως και οι ευθύνες της αρχιτεκτονικής κοινότητας. Η στασιμότητα που έχει επιδείξει η κεντρική αρχή του ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ για την εφαρμογή της υπουργικής απόφασης είναι ανησυχητική. Η έλλειψη παρεμβατικής πολιτικής του ΣΑΔΑΣ έχει άμεσο αντίκτυπο στον επιστημονικό κλάδο μας, καθιστώντας επιτακτική ανάγκη για περαιτέρω κινητοποίηση. Δεν είναι δυνατόν οι τοπικοί σύλλογοι που δρουν συνήθως σε μικρές κοινωνίες να επωμίζονται το συνολικό βάρος της ανάδειξης και της καταγγελίας τέτοιων γεγονότων.

Είναι γεγονός ότι η υποχρέωση για τη διενέργεια αρχιτεκτονικών διαγωνισμών έχει ενοχλήσει αρκετά και έτσι με πρόσχημα τα τρωτά σημεία της νομοθεσίας, γίνονται προσπάθειες να απαξιωθούν και ακυρωθούν οι νόμιμες διαδικασίες. Οι μόνοι που σίγουρα δεν επιθυμούν αυτή την εξέλιξη είναι οι νέοι ή οι υποαπασχολούμενοι συνάδελφοι που μέσω των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών βρίσκουν μία διέξοδο για επαγγελματική εξέλιξη.

Προτάσεις
Συνοπτικά προτείνουμε κάποιες αλλαγές που πιστεύουμε ότι θα βελτίωναν το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς.
1. Μεγαλύτερη σαφήνεια στην λίστα με τα αξιόλογα έργα ιδίως σε ότι αφορά παρεμβάσεις σε κοινόχρηστους χώρους και έργα επανάχρησης.
2. Μη αξιόλογο να θεωρείται ένα έργο μετά από γνωμοδότηση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής και όχι του ΣΥ.ΠΟ.ΘΑ. Επίσης θα κατατίθεται μόνο περιγραφή του προβλεπόμενου έργου και όχι ήδη έτοιμες μελέτες.
3. Να ξεκαθαριστεί ότι στα αξιόλογα έργα δεν θα μπορούν οι τεχνικές υπηρεσίες να πραγματοποιούν μελέτες ακόμα και μετά από διαγωνισμούς ιδεών. (Εναλλακτικά να καθοριστεί πια έργα μπορούν να υλοποιηθούν από αυτές και να είναι υποχρεωμένες να προσλαμβάνουν τον νικητή του διαγωνισμού σαν τεχνικό σύμβουλο με καθορισμένη αμοιβή).
4. Να οριστεί ότι οι διαγωνισμοί ιδεών θα γίνονται μόνο όταν δεν θα υπάρχει πρόθεση για άμεση υλοποίηση του έργου και σε περίπτωση υλοποίησης θα πρέπει να ακολουθεί διαγωνισμός προσχεδίων. (Σε συνδυασμό με το προηγούμενο).
5. Να καθοριστούν με συγκεκριμένο τρόπο τα βραβεία στους διαγωνισμούς ιδεών στα πρότυπα των διαγωνισμών προσχεδίων.
6. Να οριστεί ο όγκος των ζητουμένων από τους αγωνοθέτες για τους διαγωνισμούς ιδεών ώστε να μην καταλήγουν στην πράξη διαγωνισμοί προσχεδίων.
7. Να προβλεφθεί οικονομική ενίσχυση από την πολιτεία προς τους φορείς που έχουν διεξάγει αρχιτεκτονικό διαγωνισμό προσχεδίων για τις αμοιβές των τελικών μελετών.

Θεωρούμε ότι οι προτάσεις αυτές θα λύσουν αρκετά προβλήματα αλλά από μόνες τους δεν μπορούν να οδηγήσουν στην εφαρμογή της διαδικασίας των αρχιτεκτονικών διαγωνισμός. Θα πρέπει λοιπόν να θεσπιστεί από την πολιτεία σε συνεργασία με τον ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ ένα κεντρικό όργανο ελέγχου και εποπτείας όπου θα καταγγέλλονται περιπτώσεις μη εφαρμογής της νομοθεσίας και αυτό θα αναλαμβάνει την επιβολή της.