PROFILE PICSX33

Profile Pics Αρχιτεκτόνων: οι απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο του SLUS (33 ερωτήσεις ίδιες για όλους) έρχονται να σκιαγραφήσουν την ιδιαίτερη προσωπικότητα κάθε αρχιτέκτονα και να αφηγηθούν ιστορίες και σκέψεις που ξεκινούν από την αρχιτεκτονική, τον δημόσιο χώρο, την πόλη και την κοινωνία και φτάνουν μέχρι την μουσική, την λογοτεχνία και το σινεμά.

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης, αρχιτέκτονας και ομότιμος καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, απαντά στο ερωτηματολόγιο του SLUS εγκαινιάζοντας την ενότητα Profile Pics Αρχιτεκτόνων. Είναι μεγάλη μας τιμή.

1. Πότε και πού γεννηθήκατε; 1938, Θεσσαλονίκη.
2. Τι σπουδές έχετε κάνει; Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ (1957-62), μεταπτυχιακά Univesity of Michigan (1970-73).
3. Πού εργάζεστε; Όντας συνταξιούχος από το 2005, αυτό-απασχολούμαι γράφοντας στο ημιυπόγειο γραφείο μου κάτω από το διαμέρισμά μας.
4. Τι είναι αυτό που σας ώθησε στην αρχιτεκτονική; Η κλίση μου στη ζωγραφική και η υπόσχεση εξασφαλισμένης επαγγελματικής καριέρας.
5. Πού μένετε; Στο Νέο Ψυχικό, με διάφορα διαλείμματα, από το 1955 έως σήμερα.
6. Ποια σημεία της πόλης σας ξεχωρίζετε; Τον θησαυρό από αρχαιολογικούς χώρους σε συνδυασμό με το φυσικό τοπίο γύρω από την Ακρόπολη, το εμπορικό κέντρο της Αθήνας με τους άξονες της Αθηνάς και της Ερμού, τον λαβύρινθο του Ψυρρή και γύρω από την Αιόλου, και τα μικρά πλατώματα γύρω από το Μοναστηράκι.
7. Τί θα αλλάζατε στην γειτονιά σας; Απολύτως τίποτα, είναι ένα σκέτο ποίημα, δεν της λείπει τίποτα.
8. Ποιες τρεις πόλεις δεν έχετε επισκεφθεί και θα θέλατε; Το Porto στην Πορτογαλία, τη Mumbai στην Ινδία, τη Λίμα στο Περού.
9. Ποιες πόλεις διαλέγετε για την σχέση τους με το δημόσιο χώρο και γιατί; Πάνω από όλα, Βαρκελώνη (το έδειξε στους τότε Ολυμπιακούς Αγώνες), μετά Παρίσι (νά’ ναι καλά ο Ωσμάν με τις κατεδαφίσεις του) και τελευταία η Ρώμη (έχει σημασία το να είσαι Αγία Έδρα για αρκετούς αιώνες).
10. Ποια πέντε κτίρια θα τυπώνατε σε καρτ-ποστάλ ή και σε 3d printer για να τα στείλετε στους φίλους σας; Μια επιλογή από 5 σπίτια και διαμερίσματα όπου έζησα σε διάφορα μέρη, για να δούνε οι φίλοι μου πώς κάθε φορά έστηνα τον κόσμο μου.
11. Ποιο είναι το πιο ωραίο αντικείμενο του κόσμου; Ένα οποιοδήποτε βότσαλο που μάζεψα στην αμμουδιά.
12. Τι είδους ιστορίες μπορεί να αφηγηθεί ένας χώρος; Αυτές που κουβαλάμε μέσα μας καθώς τον περιεργαζόμαστε, όπως το πρόσωπό μας σε ένα καθρέφτη.
13. Πόσο ο συγκεκριμένος τόπος κάθε φορά επηρεάζει την σύνθεσή σας; Αν δεν είσαι από πριν έτοιμος ή πρόθυμος να συγκινηθείς, κανένας τόπος δεν πρόκειται να σου τραβήξει την προσοχή.
14. Με ποιους αρχιτέκτονες ή καλλιτέχνες θα θέλατε να μπορούσατε να βγείτε για ποτό; Ονειρεύομαι μια καλή παρέα από ιστορικά πια πρόσωπα, ανάκατα συλλέκτες, καλλιτέχνες, άντε και μερικούς αρχιτέκτονες του ηρωικού μεσοπολέμου, σαν κι εκείνους που βλέπουμε σε παλιές φωτογραφίες, με το ξετρελαμένο βλέμμα και τις νωχελικές στάσεις.
15. Τι σας εμπνέει; Η απεραντοσύνη της φύσης.
16. Μπορεί η αρχιτεκτονική να δώσει λύσεις σε κοινωνικά προβλήματα και πώς; Παρ’όλη τη σχετική προπαγάνδα του ιδεαλισμού, φοβάμαι πως δεν είναι στο χέρι της να παίξει ένα τέτοιο ρόλο.
17. Τι θα λέγατε αν μπορούσε να ανασυσταθεί ένας ΕΟΤ στον οποίο να  προσληφθούν νέοι αρχιτέκτονες για τον σχεδιασμό σύγχρονων δημόσιων τουριστικών εγκαταστάσεων τύπου ΞΕΝΙΑ; Από τη μια πλευρά, η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται. Από την άλλη, αν θέλουμε να ενισχύσουμε τον δημόσιο χαρακτήρα μιας αρχιτεκτονικής, δεν θα διάλεγα την περιοχή του τουρισμού. Εκεί υπάρχει ήδη άφθονο ταλέντο. Θα προτιμούσα έναν φορέα κοινωνικής κατοικίας – πάντα θα υπάρχει εκεί ζήτηση.
18. Σχολεία, μουσεία, ξενοδοχεία ή νοσοκομεία; Σε ποιον τομέα θα δίνατε προτεραιότητα και κίνητρα; Παιδεία και υγεία θα ήταν τα πρώτα που θα φρόντιζα. Χωρίς μόρφωση τα μουσεία είναι άχρηστα. Χωρίς υγεία ποιος θα ενδιαφερόταν να ταξιδέψει;
19. Τέχνη, τεχνολογία, οικολογία και αρχιτεκτονική. Τέμνονται κάπου όλα αυτά; Ίσως κατά ζεύγη: τέχνη με αρχιτεκτονική, τεχνολογία με οικολογία. Τα δύο αυτά ζεύγη όμως είναι διακριτά.
20. Ποιες λέξεις συνοψίζουν την αρχιτεκτονική σας; Είναι σχεδόν ανύπαρκτη και γι’ αυτό βρήκα διεξόδους σε άλλες απασχολήσεις.
21. Πού βρίσκεται ο άνθρωπος στον σχεδιασμό σας; Αν είχα μια τέτοια αόριστη απορία στις σπουδές μου, όταν κατόπιν ασχολήθηκα με πολεοδομικές μελέτες, είδα στην πράξη πόσο υποκριτική ήταν η στάση μου και γιατρεύτηκα.
22. Με τι υλικά προτιμάτε να δουλεύετε; Λατρεύω τα μολύβια με σπασμένη μύτη, τα μπικ που χαράζουν αντί να γράφουν, τα στιλό που ξερνούν μελάνι στα δάχτυλα –και κάθε τι που μπορεί να αναστείλει, έστω προσωρινά, το μαρτύριο της γραφής.
23. Μακέτες, σχέδια, σκίτσα, κολάζ, τρισδιάστατα, κινούμενη εικόνα, κείμενα. Πώς αποτυπώνετε καλύτερα τις ιδέες σας; Θα έλεγα με κείμενα και φωτογραφίες, γιατί με αυτά ασχολούμαι κυρίως εδώ και αρκετά χρόνια, αλλά κάτι μου λέει πως πίσω από εκείνα που διάλεξα  πάντα κρύβονταν πολλά άλλα που ήθελα να κρύψω.
24. Τι πρότζεκτ δουλεύετε αυτόν τον καιρό; Προωθώ δυο ανέκδοτα βιβλία του Δημήτρη Φατούρου, επιμελούμαι ένα βιβλίο με ταξίδια του Κωνσταντίνου Δοξιάδη στην Ασία, παλεύω με έναν επινοημένο διάλογο εδώ και χρόνια και γράφω ένα βιβλίο για χθόνια αρχιτεκτονική με happy end.
25. Τι κλίμακας έργα σχεδιάζετε; Επειδή μόνο μεταφορικά μπορώ να απαντήσω, δεν προτιμώ ορισμένο μέγεθος κειμένου. Με ξετρελαίνουν τα μικρά, σαν αφρός, με γοητεύουν τα μεγάλα επικών διαστάσεων, αλλά και τα μεσαία έχουν κι αυτά τη χάρη τους – ανάλογα πώς σερβίρονται.
26. «Less is more», «More with less», «Less is a bore»; Κάποιο από αυτά ή κάτι άλλο; Το κοινό στοιχείο όλων αυτών είναι φυσικά το «ελάχιστο», η εμμονή μιας εποχής που μπούχτισε με τα δώρα της προόδου. Η ολιγάρκεια σήμερα ακούγεται σαν διαστροφή, ταιριάζει μόνο σε όσους παίρνουν τα βουνά. Από εκεί άλλωστε σας απευθύνομαι αυτή τη στιγμή.
27. Ποια έργα σας, πραγματοποιημένα ή μη, ξεχωρίζετε και γιατί; Όπως λένε στις ταινίες μελό, ήταν όλα παιδιά μου. Αν όμως πιεστώ θα ομολογούσα πως κάτι που δεν υλοποιήθηκε ταιριάζει περισσότερο στα όνειρα ενώ από εκείνα που κατάφεραν να γίνουν θα διάλεγα τα πιο αγνοημένα ή παρεξηγημένα, γιατί έμειναν με το παράπονο.
28. Τι μουσική σας αρέσει να ακούτε σχεδιάζοντας; Θυμάμαι παλιά να ακούω μουσική από τον σταθμό στην αμερικανική βάση στο Ελληνικό όταν ξενυχτούσαμε πάνω στο σχεδιαστήριο. Αργότερα απέφευγα να βάλω μουσική γιατί αφαιρούμουν, είτε σχεδίαζα είτε έγραφα. Γι’ αυτό υποστηρίζω πως η μουσική δεν πρέπει να είναι ένα ηχητικό υπόβαθρο στο ασανσέρ.
29. Ποιο βιβλίο μας προτείνετε να διαβάσουμε; Την Αγία Γραφή, έχει πολύ σασπένς.
30. Ποια σειρά/ταινία να δούμε; Τον Πολίτη Καίην ξανά και ξανά και ξανά.
31. Τι χρώμα θα βάφατε την Πολεοδομία & τί την Εφορία; Θα τα έβαφα με χρώματα παραλλαγής ώστε να μην τα βρίσκουν όσοι θέλουν να τους βάλουν εκρηκτικούς μηχανισμούς.
32. Για ποιον θα θέλατε να σχεδιάσετε κάτι;  Ένα μικρό καμαράκι, ίσα-ίσα να χωράει ένα κρεββάτι, για την ανώνυμη εκείνη άστεγη, που κάθε βράδυ κοιμάται στο σιδερένιο παγκάκι της στάσης του Ερυθρού, στη λεωφόρο Κηφισίας.
33. Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας; Να επιβιώσω ενάντια σε όλες τις αντιξοότητες, ιδίως σε μακροσκελή ερωτηματολόγια.

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης είναι αρχιτέκτονας, ομότιμος καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ. Εργάστηκε στο Γραφείο Δοξιάδη (Αθήνα και Αμερική 1967-70), και κατόπιν μόνος του ή σε διάφορα σχήματα γραφείων στην Ελλάδα για αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές μελέτες ώς το 1995 και διακρίθηκε σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Δίδαξε πολεοδομία στη Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ (1975-2005) και παράλληλα σε άλλα προγράμματα και επιμορφωτικά σεμινάρια (1979-90), ενώ έλαβε μέρος σε συνέδρια, επιστημονικές συναντήσεις και εκπομπές. Σε συνεργασία με το σκηνοθέτη Γ. Σκοπετέα, έγραψε σενάρια για τα ντοκιμαντέρ “Για πέντε διαμερίσματα και ένα μαγαζί!” (Μ. Μπενάκη 2004) και σειράς 13 ντοκιμαντέρ για ελληνική αρχιτεκτονική “Από τον Καλλικράτη στον Καλατράβα” (2010-11). Έχει δημοσιεύσει άρθρα και κριτικές βιβλίων για την ελληνική παραδοσιακή και σύγχρονη αρχιτεκτονική και την πολεοδομία. Τον τελευταίο καιρό αρθρογραφεί στην “Εφημερίδα των Συντακτών”. Έχει γράψει πολλά βιβλία, μεταξύ άλλων: “Νεοελληνική αρχιτεκτονική. Αρχιτεκτονική Θεωρία και Πράξη (1830-1980) σαν Αντανάκλαση των Ιδεολογικών Επιλογών της Νεοελληνικής Κουλτούρας” (Μέλισσα 1984), “Για την Ελληνική Πόλη” (Θεμέλιο 1990), “Είκοσι Θέσεις για την Πολεοδομία” (Στιγμή 1990), “Το Σκυρόδεμα στην Ελληνική Αρχιτεκτονική του Εικοστού Αιώνα” (Τιτάν 1992), “Μεσογειακά Σπίτια Ελλάδα” (Gustavo Gili 1994), “Η Ζωή και το Έργο του Αρχιτέκτονα Λύσανδρου Καυταντζόγλου” (1811-1885) (ΕΤΒΑ και ΥΠΠΟ 1995), “Πέντε Δοκίμια για τον Άρη Κωνσταντινίδη” (Libro 1997), “Διακοσμητικές Τέχνες. Τρεις Αιώνες Τέχνης στην Ελληνική Αρχιτεκτονική” (Μέλισσα 1998 και αγγλικά, Μέλισσα και Abrams 2000), “Μοντέρνα αρχιτεκτονική στην Ελλάδα” (Μέλισσα 2001), “Προάστια και Εξοχές της Αθήνας του ’30” (Ολκός 2006), “Αρχιτεκτονικές μεταμορφώσεις” (Μέλισσα 2006), “Νεοκλασικές πόλεις στην Ελλάδα” (Μέλισσα 2007), “Οικοδομικό τετράγωνο 19” (Alpha Bank 2009), “Εφήμερη και αιώνια Αθήνα” (ΠΙΟΠ 2009), “Δημήτρης Πικιώνης, Οι ομιλίες του ’65” (Μέλισσα 2009), “Κωνσταντίνος Α. Δοξιάδης (1913-1975)  Αναφορά στον Ιππόδαμο” (Μέλισσα 2015), “Όλυμπος Καρπάθου” (2018), “Εγώ γράφω” (2018). Έχει επιμεληθεί αφιερώματα και μονογραφίες αρχιτεκτόνων, καθώς και τους έξι πρώτους τόμους της σειράς “Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική” (1980-1988) και μαζί με τον Χαράλαμπο Μπούρα το λεξικό τεχνικών όρων και βιογραφικών σημειωμάτων “Αρχιτεκτονική” (Μέλισσα 2013).  Από τις εκδόσεις Μέλισσα κυκλοφόρησε το 2018 ο τιμητικός τόμος για τον ίδιο με τίτλο “Τόπος Τοπίο”.