Συνέντευξη στην Τζίνα Σωτηροπούλου

Η Carlotta de Bevilacqua είναι μία από τις πιο επιδραστικές γυναίκες του σύγχρονου βιομηχανικού σχεδιασμού. Με σπουδές στο τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου του Μιλάνο, διατηρεί γραφείο που εστιάζει στον σχεδιασμό καινοτόμων αντικειμένων και κτιρίων με μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Είναι αντιπρόεδρος και γενικός διευθυντής της εταιρίας φωτισμού Artemide ενώ το 2000 έδωσε νέα ώθηση στην Danese, πρωτοπόρο εταιρεία στο ιταλικό design από το ΄60. Από το 2001, διδάσκει στο τμήμα Σχεδιασμού του Πολυτεχνείου του Μιλάνο στο εργαστήριο σχεδιασμού φωτισμού και στο μεταπτυχιακό βιομηχανικού σχεδιασμού φωτιστικού. 

Από το «Less is more» του μοντερνισμού στο «More with less», η Carlotta de Bevilacqua μας συστήνει μια διαφορετική αντίληψη σύμφωνα με την οποία ο σχεδιασμός σέβεται τους περιορισμένους πόρους του πλανήτη, εκφράζει την τεχνολογική πρόοδο και όχι την μόδα, και επιδιώκει τη μέγιστη απόδοση με την ελάχιστη σπατάλη υλικών. Με σημαντική ερευνητική πορεία στο πεδίο του φωτός, το στούντιό της είναι ένας χώρος πειραματισμού: τόπος σκέψης και ανταλλαγής ιδεών για έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής.

Θαυμάζω την προσέγγισή σας σχετικά με το «καλό ντιζάιν». Αντί να δίνετε προτεραιότητα στη μορφή ή στη μόδα, επενδύετε σε διαφορετικές αξίες που εμπεριέχουν κοινωνικές και ανθρωπολογικές ανησυχίες. Στο επίκεντρο βρίσκεται πάντα ο άνθρωπος και οι σχέσεις του: τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του. Ήδη από το 2008 συνόψισα όλα τα στοιχεία του «καλού ντιζάιν» στο «Μανιφέστο του Καλού Φωτισμού». Κάθε έργο γεννιέται για να δίνει νέες απαντήσεις στις νέες ανάγκες του ανθρώπου και του πλανήτη, να βελτιώνει την ποιότητα ζωής μέσα από την δυνατότητα που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες, με σεβασμό στις ηθικές και ενεργειακές αξίες.

Τα σχέδιά σας συνδέονται με την καινοτομία: νέα τεχνολογία με έμφαση στην ποιότητα του περιβάλλοντος. Πόση αξία δίνετε στην βιωσιμότητα; Μεγάλη, μιας και το φως είναι ενέργεια, δεν είναι μόνο ύλη. Σήμερα είμαστε πιο συνειδητοποιημένοι σε σχέση με την βιωσιμότητα και την αειφορία που επιτυγχάνεται μέσω της μείωσης της κατανάλωσης και την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Η τεχνολογία πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πολιτισμική επένδυση. Θέλω να μεταφέρω μια νέα αντίληψη στην χρήση των προϊόντων μου: αυτή της ορθής κατανάλωσης πόρων. Φωτιστικά όπως το «Copernico» επιτρέπουν στον καθένα να σχεδιάσει ένα προσωπικό «φωτιστικό» σενάριο αναπτύσσοντας νέες δυνατότητες διαχείρισης του φωτός σύμφωνα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες του. Αυτό, από τη μια διασφαλίζει το δικαίωμα στην ευημερία, υπενθυμίζει ταυτόχρονα όμως την ευθύνη απέναντι στον πλανήτη, διδάσκει τον σεβασμό στους φυσικούς πόρους. Η αλληλεπίδραση του χρήστη με το προϊόν είναι κατά κάποιο τρόπο ένα εργαλείο ανάπτυξης του αισθήματος της ευθύνης, αλλά και μια δυνατότητα να οριστούν πολλαπλά σενάρια φωτισμού.

Πώς ορίζονται αυτά τα σενάρια; Χάρη στην χαμηλή τάση και στη διάχυση της θερμότητας με ασφάλεια, μπορείς να αγγίξεις και να αλλάξεις τα «δαχτυλίδια» που απαρτίζουν το φωτιστικό, πλάθοντας την μορφή και δημιουργώντας αντίστοιχο φωτισμό. Το φωτιστικό αποτελείται από 9 «κινητούς» ομόκεντρους δακτυλίους κατασκευασμένους από ανακυκλωμένο αλουμίνιο, χρησιμοποιώντας τεχνολογία LED. Μέσα από μια «μηχανική επανάσταση» πατενταρισμένων ηλεκτρολογικών αρθρώσεων μπορούν να περιστραφούν ελλειπτικά σε δυο διαφορετικούς άξονες παράγοντας πολλαπλές χωρικές διαμορφώσεις, αλλάζοντας ταυτόχρονα και την εκπομπή φωτός.

Πώς μπορείτε να ανταγωνιστείτε την τεράστια ασιατική αγορά, που υποστηρίζει την κουλτούρα της «αντιγραφής» αναπαράγοντας έπιπλα και φώτα γνωστών σχεδιαστών; Μέσω του πολιτισμού και της έρευνας. Με προϊόντα που δεν επενδύουν τόσο στη μορφή, αλλά συνδυάζουν άλλες αξίες και ποντάρουν σε μια πραγματικά καινοτόμα τεχνολογία. Καθένας μας αναγνωρίζει και επιβραβεύει προϊόντα που αποτελούν έκφραση των αξιών αυτών.

Οι εθνικές ταυτότητες, η τοπικότητα, λαμβάνονται υπόψη στον σχεδιασμό; Όσο το προϊόν είναι ουσιαστικό και σημαντικό, τόσο καταφέρνει να επιβληθεί σε οποιοδήποτε περιβάλλον.  Όπως και στην τέχνη και στη λογοτεχνία, όταν μιλάμε για «καλό σχεδιασμό», μιλάμε για μια παγκόσμια γλώσσα ακόμα και αν είναι μέρος μιας τοπικής πραγματικότητας. Η πρόκληση είναι να αναφέρεται σε όλο τον κόσμο, αλλά να σέβεται τις επιμέρους πολιτισμικές και κοινωνικές συνθήκες.

Ποιες είναι οι θεμελιώδεις αρχές που κάνουν το ιταλικό ντιζάιν ακαταμάχητο και διαχρονικό; Το ιταλικό ντιζάιν είναι ένα αμάλγαμα οράματος, ομορφιάς, τεχνολογίας και υψηλής κατασκευαστικής ποιότητας.

Η συλλογή Empatia για την εταιρεία Artemide συνθέτει επιτυχώς την παραδοσιακή τεχνική του φυσητού βενετσιάνικου γυαλιού με τη σύγχρονη τεχνολογία των LED. Πώς μπορούμε να μάθουμε από το παρελθόν για να βελτιώσουμε το μέλλον; Μπορούμε να διδαχθούμε από το παρελθόν και την εξαίρετη δεξιότητα των μαστόρων, επανεκτιμώντας τις τεχνικές και επανερμηνεύοντάς τις με σύγχρονα εργαλεία. Στην περίπτωση του, δεν είναι απλώς μια μορφολογική χειρονομία αλλά μια βαθιά μελέτη αλληλεπίδρασης ύλης και φωτός που αντανακλά την απόδοση του φωτός.

Έχετε αγαπημένους σχεδιαστές; Την Charlotte Perriand, η οποία πίστευε ακράδαντα πως ο καλός σχεδιασμός θα μπορούσε να συμβάλλει στη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας. Το έργο της ως αρχιτέκτονα και σχεδιάστρια το αποδεικνύει περίτρανα.

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το πιο όμορφο αντικείμενο του κόσμου; Η χύτρα ταχύτητας: λιγότερη ενέργεια για να θερμανθεί, λιγότερο νερό, περισσότερος διαθέσιμος χρόνος.

Μπορούν οι εφήμερες καλλιτεχνικές παρεμβάσεις φωτισμού όπως το «Un mondo d’amore» στην Ponte della Triennale στο Μιλάνο (2010) να γίνουν ο κύριος φωτισμός ενός δημόσιου χώρου δημιουργώντας Αστικά Φωτεινά Τοπία; Το φως είναι ένα δομικό υλικό που υποστηρίζει και επικοινωνιακά τον αστικό χώρο. Τέτοιες παρεμβάσεις βοηθούν στην αποκατάσταση της ταυτότητας των χώρων, στην τόνωση της ιδιαίτερης αξίας τους και μπορούν να εστιάσουν σε υπό ανάπτυξη περιοχές τονίζοντας την ζωή στην πόλη, τόσο από κοινωνικής όσο και από περιβαλλοντικής σκοπιάς.

Υπάρχει κάποιο κτίριο που θαυμάζετε; Πολλά. Ένα από αυτά ο Παρθενώνας και το Cabanon de Vacances, την εξοχική «καλύβα» διακοπών του Λε Κορμπυζιέ.

Είστε από τις πιο επιδραστικές γυναίκες του σύγχρονου design. Τι έχετε επιτύχει στην καριέρα σας για το οποίο είστε περήφανη; Κάνω συχνά κριτική στον εαυτό μου αλλά πάντα αγαπώ τα πρότζεκτ μου. Αν κοιτάξω πίσω, το πρότζεκτ «Metamorphosi» και η έρευνα για το «Human Light», ένα εγχείρημα της εταιρείας Artemide, σίγουρα σηματοδότησε μια ριζική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε το φως και την σχέση του με τον άνθρωπο. Κυρίως το φωτιστικό Yang: ένα φωτιστικό που μπορείς να το ακουμπήσεις, διαφανές, που εισάγει το χρώμα για να ταιριάξει με τις φυσιολογικές και ψυχολογικές ανάγκες του χρήστη.

Ποια είναι τα επόμενά σας σχέδια; Να εμβαθύνω στις κοινωνικές και τεχνολογικές παραμέτρους σχεδιασμού που παράγουν έναν ανθρωπιστικό σχεδιασμό και να συνεχίσω την έρευνα ανοίγοντας νέες συνεργασίες και ανταλλαγές με τον πολιτισμό και την επιστήμη.

Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο κυριακάτικο πολιτιστικό ένθετο “Τέχνες & Γράμματα” της εφημερίδας Καθημερινή | 8 Μαρτίου 2015

Διαβάστε το άρθρο στην Καθημερινή