Η ΑΤΕΡΜΟΝΗ ΓΕΦΥΡΑ | Gjøde & Povlsgaard Arkitekter * της Τζινας Σωτηροπουλου

Άαρχους, Δανία

The Infinite Bridge

Η εικόνα από ψηλά αιχμαλωτίζει το βλέμμα. Μια ξύλινη κυκλική αποβάθρα τέμνει την παραλία σε μια χορδή της, αφήνοντας την υπόλοιπη περίμετρο να αιωρηθεί πάνω στα γαλαζοπράσινα νερά της ανατολικής ακτής της χερσονήσου της Γιουτλάνδης, στον όρμο του Άαρχους. Βορειοδυτικά της Κοπεγχάγης, το Άαρχους είναι η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη και το μεγαλύτερο λιμάνι της Δανίας. Στην γραφική παραθαλάσσια ακτογραμμή του, το δανέζικο αρχιτεκτονικό στούντιο Gjøde & Povlsgaard Arkitekter κατασκεύασε μια «γέφυρα» που τείνει προς το άπειρο: έναν απόλυτα ευκλείδειο γεωμετρικό τόπο που μετατρέπεται σε ένα απρόσμενο τοπίο περιπάτου.

Η σε σχήμα δαχτυλιδιού γέφυρα έχει διάμετρο εξήντα μέτρα, στηρίζεται σε ραδινούς μεταλλικούς πασσάλους θεμελίωσης, ενώ το ύψος του ξύλινου ντεκ κυμαίνεται στα δύο μέτρα, περίπου, πάνω από τη θάλασσα, ανάλογα με την παλίρροια © Gjøde & Povlsgaard Arkitekter | © Aarhus I Billeder

Η καλλιτεχνική αυτή μεγα-κατασκευή στήθηκε τον Ιούνιο στο πλαίσιο της 4ης Διεθνούς Μπιενάλε «Γλυπτική δίπλα στην θάλασσα 2015» στο Άαρχους. Η ιδέα της παράκτιας υπαίθριας έκθεσης γλυπτικής «Sculpture by the Sea» ξεκίνησε το 1997 στην παραλία Bondi στο Σίδνεϋ, επεκτάθηκε στην ακτή Cottesloe στο Περθ της δυτικής Αυστραλίας και από το 2009 φιλοξενείται στον όρμο του Άαρχους. «Η ατέρμονη γέφυρα» ήταν μία από τις πενήντα έξι γλυπτικές εγκαταστάσεις ισάριθμων καλλιτεχνών από είκοσι τέσσερις χώρες που κατέκλυσαν την παραλία, την προκυμαία αλλά και το δάσος. Η πρωτότυπη αρχιτεκτονική πρόταση που αποπνέει διάθεση για παιχνίδι και σουλάτσο κέρδισε, όχι τυχαία, το βραβείο της αγαπημένης συμμετοχής των παιδιών. «Είναι μια πολύ διαφορετική γέφυρα, και όμως από την άλλη δεν είναι» σχολίασε ένα από τα παιδιά που επισκέφτηκαν την γέφυρα που αγκαλιάζει το κύμα. «Μερικές φορές αναζητάς το παιχνίδισμα και άλλες την αρχιτεκτονική απλότητα για να επιτρέψεις στην πολυπλοκότητα της καθημερινής ζωής να ξεδιπλωθεί. Όλα εξαρτώνται από την περίσταση. Πολλές φορές, η πιο απλή κατασκευή προκαλεί την πιο παιχνιδιάρικη συμπεριφορά, γιατί στην ουσία επιτρέπει την ενεργοποίηση της φαντασίας και της δημιουργικότητας» τονίζουν οι αρχιτέκτονες.

Σε διαλεκτική σχέση με τα πιο ιστορικά τοπόσημα, η «γέφυρα» καταλαμβάνει τη θέση της παλιάς ξύλινης προβλήτας που χρησιμοποιούσαν οι επιβάτες στα ατμόπλοια που προσορμίζονταν στο Άαρχους με προορισμό το Varna Palace (1909): τόπο διασκέδασης και χαλάρωσης, δημοφιλή προορισμό ακόμη και σήμερα (μέρος του κτιρίου ανακαινίστηκε το 1971 σε ψυχεδελικά σχέδια του διάσημου Δανού αρχιτέκτονα και σχεδιαστή επίπλων Verner Panton, αλλά έκτοτε έχει δυστυχώς ανακαινιστεί εκ νέου). Το «Infinite Bridge» εμπνέεται από την προϋπάρχουσα προβλήτα καδράροντας με τόλμη το δανέζικο τοπίο. «Μια γέφυρα είναι μια κατασκευή που συνδέει ενώ η προβλήτα είναι μια ανοικτή δομή. Η λέξη γέφυρα περιγράφει καλύτερα την πρόθεση πίσω από την πρόταση: τη δημιουργία μιας κατασκευής που συνδέει τα διαφορετικά στοιχεία του τοπίου σε μια πανοραμική εμπειρία».

Πανοραμική σύνθεση

Η θέα ξεδιπλώνεται σε μια συνεκτική πανοραμική σύνθεση. Η περιμετρική, 360 μοιρών περιστροφή, αλλάζει την προοπτική σταδιακά, ενώ κινείσαι νωχελικά ανάμεσα στο υδάτινο ανάγλυφο, στον απροσπέλαστο ορίζοντα και στις καταπράσινες συστοιχίες δέντρων του δάσους του Marselisborg. «Ακούς τους ήχους από το δάσος και του νερού κάτω από τα πόδια σου. Νιώθεις τη θερμοκρασία του αέρα και τον άνεμο πάνω στο δέρμα σου. Βλέπεις τις ακτίνες του ήλιου να παιχνιδίζουν στη θάλασσα. Αλλά το πιο σημαντικό απ’ όλα, βλέπεις τους άλλους ανθρώπους να περπατούν πάνω στη γέφυρα, να μοιράζονται την ίδια εμπειρία. Όλο αυτό δημιουργεί ένα αίσθημα συντροφικότητας», αναφέρει ο Johan Gjøde και προσθέτει: «Οι άνθρωποι αρέσκονται στο να κοιτούν άλλους ανθρώπους και να βρίσκονται στον ίδιο χώρο χωρίς να επιβάλλονται ο ένας στον άλλο. Η δημιουργία ενός καλού δημόσιου χώρου έχει να κάνει με αυτού του τύπου την γενναιοδωρία: να κάνεις τον καθένα να αισθάνεται ευπρόσδεκτος στον κοινό αυτό τόπο».

Το συνεχές κυκλικό σχήμα του γλυπτού-γέφυρα, η χωρίς αρχή και τέλος διαδρομή «σκηνοθετεί» το παραλιακό υγρό πανόραμα του όρμου του Άαρχους. «Όπως ο ορίζοντας, ο κύκλος δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος και, επομένως, είναι η τέλεια γεωμετρία για να σκανάρει αυτό το πανόραμα. Το απλό εικονικό σχήμα του κύκλου χρησιμοποιήθηκε στην πραγματικότητα με την λογική να μην εστιάζει κανείς στο ίδιο το αντικείμενο. Να αφεθούν οι άνθρωποι να βιώσουν το τοπίο, ενώ κινούνται σε έναν σαφώς καθορισμένο χώρο. Η απλότητα της κατασκευής επιτρέπει στους ανθρώπους να δουν την πολυπλοκότητα του περιβάλλοντος».

Γλυπτό σε κύκλο

Η σε σχήμα δαχτυλιδιού γέφυρα έχει διάμετρο εξήντα μέτρα, στηρίζεται σε ραδινούς μεταλλικούς πασσάλους θεμελίωσης, ενώ το ύψος του ξύλινου ντεκ κυμαίνεται στα δύο περίπου μέτρα πάνω από την θάλασσα, ανάλογα με την παλίρροια. Οι αρχιτέκτονες συνθέτουν μια κατασκευή που εμπνέεται από την ελάχιστη δυνατή χάραξη, αέρινη και στιβαρή ταυτόχρονα, ελεύθερη από στηθαία ασφαλείας και προστατευτικά κιγκλιδώματα –κάτι που, κακώς, δεν θα μπορούσε να νοηθεί σε ένα ελληνικό δημόσιο χώρο. Η ομορφιά της βασίζεται σε δύο κυρίως λόγους: στη δυναμική που διαμορφώνεται λόγω της ανθρώπινης παρουσίας και στη διαδραστική σχέση μεταξύ τέχνης και αρχιτεκτονικής. «Η τέχνη έχει να κάνει με την αφήγηση μιας ιστορίας ενώ η αρχιτεκτονική με την δημιουργία ενός πλαισίου όπου οι ιστορίες μπορούν να ειπωθούν και η ζωή να ξεδιπλωθεί. Τις περισσότερες φορές πρέπει να κάνεις ένα βήμα πίσω, επιτρέποντας στην τέχνη να προβληθεί. Προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον όπου μπορείς να απολαύσεις το τοπίο γύρω από την πόλη», λέει ο Johan Gjøde. «Στην πραγματικότητα, είναι η φύση, ο ορίζοντας της πόλης, το λιμάνι και η σχέση με το νερό που είναι το πραγματικό έργο τέχνης».